I miratuar prej 7 vitesh: 46% e akteve nënligjore të Ligjit për Trashëgiminë ende papërfunduar

Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSH) publikoi raportin e fundit të auditimit me tematikë, “Mbrojtja e vlerave dhe pasurisë së vendit tonë në UNESCO”, duke zbuluar probleme serioze në punën e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI).

Raporti nxorri në pah shumë problematika për sa i përket miratimit të akteve nënligjore të Ligjit “Për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë”, i miratuar në vitin 2018, por edhe vë theksin në vëmendjen e munguar të institucioneve të kulturës ndaj trashëgimisë kulturore në vend.  

“Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI) nuk ka hartuar apo miratuar ende rreth 46% të akteve nënligjore në zbatim të Ligjit për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë, i miratuar që në vitin 2018”, shkruhet në raportin e KLSH-së.

Sipas raportit pikërisht për shkak se disa akte nuk janë miratuar, kjo ka sjellë paqartësi dhe pengesa në realizimin e detyrave nga institucionet përgjegjëse.

“Gjatë auditimit konstatohet se një sërë aktesh nënligjore në zbatim të Ligjit për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë janë hartuar dhe miratuar me vonesë apo ende nuk janë hartuar, duke sjellë paqartësi dhe pengesa në realizimin e detyrave nga institucionet përgjegjëse…”, shkruante raporti.

“…si p.sh. në rastin e Katalogut Kombëtar të Pasurive Kulturore, si edhe regjistrat kombëtarë të vlerave kulturore materiale e jomateriale nga Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore (IKRTK), ku kjo e fundit shprehet se janë ende në pritje të akteve nënligjore për vënien në funksion të tij”, vijonte ai më tej. 

Raporti thekson se edhe në auditimet e mëparshme të KLSH-së është hasur kjo problematikë dhe se objektivat e këtij institucioni nuk janë arritur. 

“Ligji ‘Për trashëgiminë kulturore dhe muzetë’ është kompleks, voluminoz dhe problematik në disa aspekte dhe dikton nxjerrjen e një sërë aktesh nënligjore në funksion të zbatimit të objektivave dhe qëllimit të tij”, thekson raporti.  

KLSH kujton se 7 vite nga miratimi i ligjit, munges ae nxjerrjes së akteve ligjore ka ndikuar në mos realizimin e objektivave strategjikë për zhvillimin e artit në vend. Ajo gjithashtu nxorri në pah se mungojnë disa akte nënligjore që lidhen me ruajtjen e pasurive kombëtare të përfshira në UNESCO.

“Në përmbushje të Objektivave Strategjik për zhvillimin e artit dhe kulturës, duhet të hartohen Planet e Menaxhimit të pasurive të vendit tonë në UNESCO dhe të atyre në ‘Tentative List’”, apeloi raporti.

Për qendrat historike që kërcënohen nga zhvillimet urbane, si Berati dhe Gjirokastra është hartuar një draft për planin e menaxhimit, por ai nuk është miratuar ende. Ndërsa më herët Amfora ka raportuar se mungesa e miratimit të akteve nënligjore po kërcënon pasuritë kombëtare.

Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore rreth 30 vite nga krijimi nuk ja doli që të përfundojë regjistrimin e pasurive kulturore të Shqipërisë dhe për shumicën e kompetencave është jashtë funksionit me pretekstin se pret miratimin e akteve nënligjore, për të cilat duket se MEKI nuk po ndërmerr veprime serioze për ta zgjidhur situatën.

Mungesa ligjore ka krijuar një terren favorizues për trafikimin e veprave të artit dhe të artefakteve arkeologjike, që nuk lidhet vetëm me mungesën e procedurave ligjore, por edhe të krijimit të disa institucioneve, si Inspektorati Kombëtar për Trashëgiminë Kulturore.